Een beetje houvast voor ouders in perioden van rouw en rouwverwerking
Soms is het leven niet zo vrolijk. Bijvoorbeeld doordat iemand waar jij en je kind van houden doodgaat.
Als ouder wil je niets liever dan je kind beschermen tegen pijn en verdriet. STOP! Dat kán niet én dat hóeft helemaal niet als je het mij vraagt. De dood, verlies en emoties horen bij het leven. Het is alleen belangrijk om je kind te helpen bij de emotionele verwerking van dergelijke ingrijpende gebeurtenissen. Maar hoe doe je dat? Hoe help je je kind door moeilijke tijden heen? Hoe zorg je ervoor dat ze geen problemen krijgen in het verwerken van rouw, zodat ze weer lekker in hun vel zitten en zich gelukkig voelen.
Ervaring van een therapeut - 'Mijn mama huilt nooit.'
Ik herinner me een moment als therapeut waarop ik voor een groep kinderen stond en zelf geraakt werd tijdens een groepsgesprek over emoties. Mijn eerste bijna instinctieve reactie was om mijn tranen weg te slikken. Ik ben tenslotte de trainer, de volwassene, het goede voorbeeld... precies... het 'goede' voorbeeld. Maar langzaam drong het besef tot me door dat hoe ik op dat moment zou reageren bepalend zou zijn voor hun visie over volwassenen en emoties. Ik besloot het te delen, immers; practice what you preach.
De groep werd stil toen ik benoemde dat ik zelf geraakt werd en dat ik twijfelde om het te laten zien. Maar al snel schoten de eerste vingers de lucht in; 'Waarom laat papa dat dan nooit zien thuis?' 'Mijn mama huilt ook nooit.' Ik stelde de vraag terug: “Zouden jullie ouders zich dan écht nooit verdrietig voelen? Nooit huilen? Zou dat kunnen?” Er werd even over nagedacht maar al snel was de gezamenlijke conclusie dat alle ouders zich wel eens verdrietig moeten voelen. Het kan gewoonweg niet anders.
Mijn boodschap aan jou, lieve ouder is dan ook: Huil! Jank! Laat je emotie zien en deel je verdriet. Geef er daarna woorden aan en je hebt een krachtig middel in handen om je kind te leren emoties te herkennen, benoemen en uiten. Ontzettend belangrijk voor hun emotionele ontwikkeling! Je mag huilen waar kinderen bij zijn. Je geeft daarmee immers de boodschap dat huilen oké is. Dat je je kwetsbare kant mag tonen. Dat in kwetsbaarheid vaak je grootste kracht zit! Dat verlaagt de drempel en is een uitnodiging voor je kind om zelf ook emoties te uiten. In de meest kwetsbare momenten, voelen we ons vaak het sterkst met een ander verbonden. Voorbij woorden, kunnen tranen ouder en kind nog sterker met elkaar verbinden. Probeer het maar eens.
Maar emoties uiten is niet voor alle ouders vanzelfsprekend
Welk voorbeeld geef jij?
De school is uit. Huppelend gaat Maartje naar huis. Ze neuriet een vrolijk melodietje. Ze verheugt zich erop om met de Playmobil te gaan spelen. Als ze bijna bij de voordeur is, kijkt ze door het raam naar binnen. Ze zwaait naar mama, maar die ziet haar niet. Want……
Versie 1 ……..Mama zit huilend op de bank. Haar hoofd is gebogen, schokkende schouders en tranen over haar wangen. Als Maartje binnenkomt, veegt mama snel haar tranen weg. Als Maartje vraagt of mama verdrietig is, ontkent mama dat. Ze zegt: “Nee hoor, er is niets.”
Versie 2 ……..Mama zit huilend op de bank. Haar hoofd is gebogen, schokkende schouders en tranen over haar wangen. Als Maartje binnenkomt, begroet mama haar met een glimlach tussen de tranen door. Mama zucht een keer, veegt haar tranen weg en vraagt Maartje hoe het op school was. Als Maartje vraagt of mama verdrietig is, bevestigt mama dat. “Dat heb je goed gezien. Ik voel me soms verdrietig, omdat ik opa mis. En jij?”
Versie 3 ……….Mama staat in de keuken thee met koekjes te maken. Mama stond zichzelf toe om tot 15 minuten voordat de school uit was te huilen. Vervolgens heeft ze snel alle sporen van haar verdriet weggewerkt. De zakdoekjes vol tranen liggen keurig (onder ander afval) in de prullenbak en de uitgelopen make-up (aldus bekend als panda-ogen) is bijgewerkt. Als Maartje binnenkomt, vraagt mama haar welke thee ze wil en hoe het op school was. Als Maartje vraagt hoe mama’s dag was, antwoordt zij: “Prima, neem nog een koekje.”
Versie 4 ……….Mama is aan het stofzuigen. Als Maartje binnenkomt, stopt mama met stofzuigen. Ze drinken samen een kop thee en eten een koekje. Maartje en mama praten nooit echt over gevoelens. Maartje heeft mama nog nooit zien huilen. Vreemd eigenlijk. Zou mama dan helemaal niet erg vinden dat opa gestorven is?
Welke ‘versie’ ziet jouw kind? Is er plek voor emoties in jouw ouderrol? Er zijn ontzettend veel variaties te bedenken op hoe ouders omgaan met verdriet en emoties. Bovenstaande versies zijn slechts een greep uit de grote hoeveelheid mogelijkheden. Het is niet aan mij om te oordelen. Ook ik ben moeder, mens en niet alleen maar therapeut. Maar ik kan je wel zeggen dat het belangrijk is je bewust te zijn van het feit dat hoe jíj omgaat met emoties grote invloed heeft op hoe je kind dat nu en op latere leeftijd zal doen. Ik wil je dan ook uitnodigen om jouw manier eens onder de loep te nemen. En onderstaande tips mee te nemen;
Help je kind door het ‘Het goede voorbeeld’ te geven
Als ouder ben je een krachtig voorbeeld voor je kind, vooral in tijden van verlies. Het is begrijpelijk dat je soms ook even niet weet wat je moet doen. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen om je kind te helpen:
Stap 1: Wees eerlijk en congruent. Als je verdrietig bent, laat het dan zien. Kinderen zijn gevoelig en kunnen de discrepantie tussen wat je zegt en wat je voelt oppikken. Wees eerlijk over je gevoelens, dit helpt hen om te begrijpen dat het oké is om te rouwen.
Stap 2: Samen rouwen. Neem de tijd om samen te huilen, te praten over herinneringen en elkaar te troosten. Kijk samen foto’s of lees boeken over rouw/verlies en doodgaan. Dit versterkt jullie band en laat je kind zien dat het niet alleen is in zijn verdriet.
Stap 3: Verstop je emoties niet. Het is voor veel ouders normaal geworden om je verdriet te willen verbergen. STOP daar mee! Het kan verwarrend zijn voor je kind als het je pijn niet kan zien. Het voelt het één en ziet iets anders. Kinderen voelen vaak haarfijn aan hoe het écht met je gaat. Wees open over je gevoelens, maar overdrijf niet.
Stap 4: Toon kwetsbaarheid. Wees niet bang om je kwetsbaarheid te tonen. Als je nooit huilt of je emoties laat zien, kan je kind denken dat dit niet normaal is. Dat kan een voorspoedige rouwverwerking belemmeren en problemen veroorzaken. Laat zien dat het oké is om te voelen en te rouwen.
Bewust ouderschap
Het is belangrijk om bewust te zijn van je rol als ouder en hoe je handelen en houding je kind beïnvloeden. Hier zijn enkele tips om je te helpen:
Zoek steun voor jezelf. Praat met vrienden, familie of een professional om je te helpen bij je eigen rouwproces. Dat zorgt ervoor dat de scherpe randjes er wellicht wat meer vanaf zijn en je je eigen verdriet wat meer gedoseerd kunt delen met je kind.
Laat je kind zien waar je steun vindt. Vertel je kind met wie je praat als je je verdrietig, boos of bang voelt. Dit laat hen zien dat ze niet de enige steunbron voor jou zijn én geeft hen de boodschap dat hulp vragen en sociale steun een goede manier zijn om je emoties te hanteren. Weet je niet goed hoe je er over moet beginnen en/of dit op een speelse manier vertelt? De SlooMoji gesprekskaarten die bij de Gespreksknuffel zitten, bevatten vragen zoals ; ‘Bij wie ben jij graag als je je verdrietig voelt?’ en kunnen het makkelijk voor je maken.
Wees de ouder. Onthoud dat je de leiding hebt, zelfs als je je kwetsbaarheid toont. Wees de rots waarop je kind kan vertrouwen, maar laat ook je menselijke kant zien.
Het is begrijpelijk dat je je machteloos voelt als ouder, maar vergeet niet dat je een belangrijke rol speelt in het leven van je kind. Door eerlijk, open en ondersteunend te zijn, help je hen om het verlies te verwerken en weer gelukkig te worden. En onthoud, je staat er niet alleen voor. Er zijn mensen en lieve groene Gespreksmaatjes die je kunnen helpen en samen zullen jullie hier doorheen komen.
De volgende keer gaan we dieper in op hoe je je kind kunt helpen bij verlies door de kracht van spel en verhalen.